Oran / Perspektif

Kompozisyonda bulunan farklı boyutlardaki ögelerin birbirleri arasındaki ilişkiye oran denir. Kompozisyonda gerçekçi bir etki oluşturmak için standart oran kullanılır ve resimde doğru oranlara yer verilir. Standart orandan farklı olarak; kompozisyondaki hiyerarşiyi tasvir etmek için hiyerarşik oran, belirli bir görsel efekt oluşturmak amacıyla değiştirilmiş oran ya da sanatçının üslubuna göre orantısız oran kullanılabilir.

İki boyutlu yüzeyde üç boyut izlenimi vermek için kullanılan sanat tekniğine perspektif adı verilir. Perspektif, resme derinlik etkisi katar. Resimde dramatik etki oluşturmak isteyen bazı ressamlar perspektifle oynarlar.

Perspektifte Terimler

• Ufuk Hattı: Resmin en yüksek noktasına verilen isimdir ve genellikle göz seviyesini ifade etmek için kullanılır. Çizilen nesnelerin konum ve derinliklerini belirler.
• Kaybolan Nokta: Perspektif çizimde, paralel çizgilerin uzaklaşarak birleştiği noktayı ifade eder. Genellikle ufuk hattında bulunur. Tek noktalı perspektifte bir kaçış noktası bulunurken, iki noktalı perspektifte ise iki kaçış noktası vardır.
• Kaybolan Çizgi: Paralel çizgilerin kaybolan noktada birleştiği çizgilerdir ve perspektifte derinlik hissi verirler.
• Göz Seviyesi: Çizimin yapıldığı kişinin göz hizasındaki düzeye verilen isimdir. Ufuk hattı ile aynı hizada bulunur.
• Ufuk Çizgisi: Göz seviyesini gösteren yatay çizgidir. Genellikle ufuk hattı olarak isimlendirilir ve sahnenin derinliğini kontrol eder.
• Perspektif Düzlemi: Perspektifin oluşturulmasında kullanılan düzlemdir. Perspektif düzlemi sayesinde üç boyutlu nesneler iki boyutlu yüzeye aktarılabilir.
• Ortogonal Çizgiler: Uzaklık arttıkça kaybolan noktada birleşen paralel çizgilerdir. Derinlik algısı oluştururlar.
• Görüş Alanı: Çizimin ne kadarını göreceğimizi belirleyen alan, kısaca çizen kişinin almış olduğu kadrajdır. Daha geniş görüş açısı daha fazla derinlik hissi oluşturur.
• Bakış Açısı: Çizen kişinin bakış açısından görülen görünümü ifade eder.
• Derinlik: Çizilen sahnenin veya nesnelerin uzaklıklarını ve bunun çizime nasıl aktarılacağını belirler.

Doğrusal Perspektif

Doğrusal ve atmosferik olarak iki farklı perspektif türü vardır. Doğrusal perspektif, resme derinlik yanılsaması vererek üç boyutlu bir izlenim sağlamak için çizgilerden yararlanır. Doğrusal perspektif için üç farklı yol vardır ve kullanılan kaçış noktalarının sayısına göre isimlendirlir: Tek nokta perspektifi, İki noktalı ve üç noktalı perspektif. Tek noktalı perspektif, birbirine yaklaşarak tek bir kaçış noktasında birleşen iki doğru ile elde edilir. Karayolu ve demiryolu çizimleri buna örnek verilebilir. İki noktalı perspektif açısal perspektif olarak da bilinir. Yatay boyutlar (genişlikler) kağıdın kenarlarına paralel olurken derinlik çizgileri iki kesişim noktasına göre çizilir ve bu çizgiler kağıda paralel gelmezler. Daha sınırlı bir kullanım alanına sahip olan üç noktalı perspektifte ise yataydaki iki kesişim noktasına dikey doğrultuda bir kesişim noktasını eklenir.

Atmosferik Perspektif

Atmosferik perspektifte ise renk ve detay kullanımıyla resimde derinlik izlenimi verilir. Yakındaki görünümlerde daha canlı renkler ve daha fazla ayrıntıya yer verilirken uzaklaştıkça renkler soluklaşır ve ayrıntılar gittikçe azalır.